1ο Κεφάλαιο : Το αυτοκίνητο ως μέσο μεταφοράς και η χρήση του
Η ιστορία του αυτοκινήτου ξεκινά το 1769 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, που η ανθρωπότητα οδεύει προς τον πλήρη αυτοματισμό. Ορισμένα χαρακτηριστικά σημεία της πορείας του αυτοκινήτου, ως μέσου μεταφοράς διεθνώς, αλλά και στην Ελλάδα, παρουσιάζονται στα σχήματα 1.1 και 1.2 αντίστοιχα (Το αυτοκίνητο ως μέσο μεταφοράς και η χρήση του).
Το αυτοκίνητο, λοιπόν, ξεκίνησε ως τεχνολογικό θαύμα, αλλά κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα εξελίχθηκε ως το κύριο μέσο μεταφοράς, στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η αύξηση του αριθμού των αυτοκινήτων στους δρόμους αποτέλεσε αφορμή για αλλαγές ακόμα και σε κοινωνικό επίπεδο.
Το οδικό δίκτυο που έπρεπε να κατασκευαστεί για να αντεπεξέλθει στον αυξανόμενο αριθμό των οχημάτων, κατέλαβε πολύ σημαντικό τμήμα των αστικών περιοχών. Η αυξανόμενη χρήση του αυτοκινήτου επέφερε επίσης αλλαγές στην καθημερινότητα των ανθρώπων, καθώς όλο και περισσότεροι άρχισαν να το χρησιμοποιούν, ακόμα και για πολύ μικρές διαδρομές. Αυτός ήταν ο κύριος λόγος για τη δημιουργία κυκλοφοριακής συμφόρησης, κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Από τα μέσα του 20ού αιώνα έως σήμερα, παρατηρείται έντονη αύξηση στη χρήση του αυτοκινήτου ως μέσου μεταφοράς. Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα 1.1, το σύνολο των οχηματοχιλιομέτρων που διανύουν οι Ευρωπαίοι πολίτες χρησιμοποιώντας το Ιδιωτικής Χρήσης (ΙΧ) αυτοκίνητό τους, από το 1995 έως το 2019, συνεχώς αυξάνεται.
Το 2020 βέβαια παρατηρούμε αισθητή μείωση, που οφείλεται στον COVID-19 και στους περιορισμούς στις μετακινήσεις λόγω αυτού. Υπολογίζεται πως στην ΕΕ το αυτοκίνητο εξυπηρετεί περίπου το 70% των αναγκών του μέσου πολίτη για τις μεταφορές του. Βάσει έρευνας που διεξήχθη από την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat), το ΙΧ αυτοκίνητο παραμένει σταθερά στην πρώτη θέση της προτίμησης των Ευρωπαίων για τις μετακινήσεις τους, όπως φαίνεται στο διάγραμμα 1.2.
Στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ υπάρχουν, σήμερα, περίπου 250 εκατομμύρια αυτοκίνητα, που αντιστοιχούν σε 1 αυτοκίνητo περίπου ανά 2 κατοίκους, τα οποία κινούνται σε οδικό δίκτυο μήκους 4,8 εκατ. χιλιομέτρων. Η ίδια αναλογία περίπου ισχύει και για την Ελλάδα, όπως φαίνεται στο διάγραμμα 1.3, με τα οχήματα ιδιωτικής χρήσης απο το 2016 έως το 2020 συνεχώς να αυξάνονται.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια εμφανίστηκαν νέοι τρόποι χρήσης του αυτοκινήτου, πέρα από την ιδιωτική. Ένας από αυτούς είναι η κοινή χρήση του αυτοκινήτου σε συνθήκες διαμοιρασμού αυτοκινήτου (car sharing), κατά τον οποίο αυτοκίνητα βρίσκονται σταθμευμένα σε πολλά σημεία στον δρόμο και οι οδηγοί μπορούν να τα χρησιμοποιούν κατά βούληση, πληρώνοντας κάποιο κόμιστρο.
Κοινή χρήση του αυτοκινήτου μπορεί να γίνει και με τον συνεπιβατισμό (car pooling). Στην περίπτωση αυτή ο οδηγός μπορεί να μοιραστεί τη διαδρομή και το κόστος της με άλλους επιβάτες. Οι δύο αυτοί τρόποι χρήσης του αυτοκινήτου, αποτελούν πραγματικότητα σε πολλές χώρες της Ευρώπης, αλλά και στην Ελλάδα, και προβλέπεται να κυριαρχήσουν στο μέλλον.